जागतिक चिमणी दिवस

 

World Sparrow Day 🐦

जागतिक चिमणी दिवस 

🐦२० मार्च  हा दिवस जागतिक चिमणी दिन म्हणून पाळला जातो.

✴️पहिला जागतिक चिमणी दिवस - २० मार्च २०१० रोजी पाळला गेला.

📲 जागतिक चिमणी दिनाच्या निमित्ताने राज्यस्तरीय विशेष प्रश्नमंजुषा चाचणी सोडविण्यासाठी येथे क्लिक करा. 👈

✴️जागतिक चिमणी दिन हा २० मार्च रोजी साजरा केला जाणारा, घरातील चिमण्या आणि नंतर इतर सामान्य पक्ष्यांना शहरी वातावरणात आणि त्यांच्या लोकसंख्येला असलेल्या धोक्यांबद्दल जागरूकता निर्माण करण्यासाठी नियुक्त केलेला दिवस आहे. Eco-Sys Action Foundation (फ्रान्स) आणि जगभरातील इतर अनेक राष्ट्रीय आणि आंतरराष्ट्रीय संस्थांच्या सहकार्याने नेचर फॉरएव्हर सोसायटी ऑफ इंडियाचा हा एक आंतरराष्ट्रीय उपक्रम आहे.

✴️नेचर फॉरएव्हर सोसायटीची सुरुवात मोहम्मद दिलावर या भारतीय संरक्षकाने केली होती, ज्यांनी नाशिकमध्ये घरातील चिमण्यांना मदत करण्याचे काम सुरू केले होते आणि त्यांच्या प्रयत्नांसाठी 2008 मध्ये त्यांना "पर्यावरणाचे नायक" म्हणून नाव देण्यात आले होते. नेचर फॉरएव्हर सोसायटीच्या कार्यालयात झालेल्या अनौपचारिक चर्चेदरम्यान जागतिक स्पॅरो डे साजरा करण्याची कल्पना सुचली. घरगुती चिमण्या आणि इतर सामान्य पक्ष्यांच्या संवर्धनाचा संदेश देण्यासाठी घरगुती चिमणीसाठी एक दिवस राखून ठेवण्याची आणि सामान्य जैवविविधतेच्या सौंदर्याची प्रशंसा करण्यासाठी उत्सवाचा दिवस म्हणून साजरा करण्याची कल्पना होती. पहिला जागतिक चिमणी दिवस 2010 मध्ये जगाच्या विविध भागात साजरा करण्यात आला. कला स्पर्धा, जनजागृती मोहीम, चिमण्या मिरवणुका तसेच माध्यमांशी संवाद यासारखे विविध प्रकारचे उपक्रम आणि कार्यक्रम राबवून हा दिवस साजरा करण्यात आला.

✴️एरव्ही अंगणात, घरात आणि अनेकदा जेवणाच्या ताटाजवळ येऊन बसणाऱ्या चिऊताईचे आता दर्शन होणेही मुश्किल बनले आहे. अलीकडील वाढते शहरीकरण, प्रदूषण, रासायनिक खते व कीटकनाशकांचा बेसुमार वापर, मोबाईल टॉवर्स, घरट्यांच्या जागांची अनुपलब्धता चिमण्यांची संख्या कमी करीत आहे. एका सर्वेक्षणानुसार चिमण्यांची संख्या ६० ते ८० टक्के कमी झाली आहे. यामुळे अन्नसाखळी धोक्यात येण्याची चिन्हे निर्माण झाली आहेत. सतत आपल्याभोवती वावरणारी चिमणी दिसेनाशी झाली आहे. याच कारणामुळे चिमण्यांचे संरक्षण व्हावे व त्यांच्या संख्येबाबत लोकांमध्ये जागृती निर्माण व्हावी म्हणून २० मार्च हा दिवस प्रत्येक वर्षी जागतिक चिमणी दिवस म्हणून साजरा केला जातो.

✴️घर चिमणी व रानचिमणी (पितकंठी) असे महाराष्ट्रातील चिमण्यांचे दोन प्रकार आहेत. जगात चिमण्यांचे २८, भारतात सहा प्रकार असून जगात चिमणीसदृश ४३ पक्षी आढळतात. ही चिमणी चिमणी शिळेपाके अन्न, धान्य, कोळी, कीटक, नाकतोडे असे अन्न खाते. तसेच ती वर्षातून चार वेळा अंडी देते.

नर-मादी घरटे बांधण्यापासून, अंडी उबविणे, पिलांना खाऊ घालणे वगैरे सर्व कामे मिळून करतात. चिमण्यांचे आयुष्य सहा महिने ते तीन वर्षांपर्यंत असते.

✴️चिमणीसोबत मानवी वसाहतीच्या आजूबाजूला असणाऱ्या अन्य जैवविविधतेचे संरक्षण करणे हे देखील औचित्याचे ठरवले आहे. दुर्मीळ होत चाललेल्या किंवा स्थलांतरित प्राणी, पक्षी यांच्या प्रमाणे आपल्या आजूबाजूला आढळणाऱ्या सर्व सजीव मात्रांची काळजी घेण्याची गरज लक्षात आणून देण्यात येत आहे. निसर्ग संवर्धनाचे कार्य करणाऱ्या संस्था आणि घटकांनी एकत्र आणून कार्याचा वेग वाढवण्याकडेही लक्ष दिले जात आहे. शाळा, महाविद्यालयीन स्तरापासून निसर्गातील विविध घटकांच्या संवर्धनाचे संस्कारासाठी विशेष अभियानाची गरज आहे.

✴️अशाच प्रयत्नांतून १५ ऑगस्ट २०१२ रोजी दिल्ली या राज्याने राज्यपक्षी म्हणून चिमणीची निवड केली. जानेवारी २०१३ मध्ये बिहार राज्यानेही चिमणी हाच राज्य पक्षी म्हणून घोषित केला.

✴️चिमण्यांच्या संरक्षणासाठी  केलेल्या प्रयत्नांना प्रोत्साहन देण्यासाठी आणि निःस्वार्थपणे पर्यावरणाचे संवर्धन करण्यासाठी, NFS ने 20 मार्च 2011 रोजी अहमदाबाद, गुजरात येथे पहिला स्पॅरो पुरस्कार सुरू केला आहे.

✴️आपण ही आपल्या स्तरावर चिमणी वाचविण्याच्या मोहिमेत सहभागी होण्याची गरज आहे. 

 🔻 चिमण्यांसाठी कृत्रिम घरटे लावणे. 

🔻उन्हाळ्यात पक्ष्यांसाठी गच्चीवर मातीच्या भांड्यात पाणी ठेवावे. मातीच्या भांड्यातील पाणी थंड राहत असल्याने पक्ष्यांना आवडते. 

🔻शेत परिसरामध्ये झाडे, झुडपे यांचे संवर्धन करणे. 

🔻पिकामध्ये कृत्रिम पक्षी थांबे किंवा मक्यासारखी आंतरपिके लावल्यास पक्ष्यांना बसण्यासाठी जागा तयार होते. त्याचा फायदा किडीच्या नियंत्रणासाठीही होतो.

🐦 Save Sparrows .... चिमण्या वाचवा !!! 🐦